Hoe kan pijn zowel je vriend als vijand zijn? En hoe ontstaan aanhoudende pijnen?
Pijn is een onaangename sensorische en emotionele ervaring. Het moet dan ook fantastisch zijn om een leven te leiden zonder pijn, zo zou je denken. Dit is echter niet helemaal waar en het kan zelfs gevaarlijk zijn.
Pijn heeft namelijk een waarschuwingsfunctie. Denk maar bijvoorbeeld aan een steentje in je schoen. Je doet je schoenen aan op een zondagmorgen om een lange wandeling te maken en merkt na een paar stappen een onaangenaam gevoel onder je rechtervoet. Wanneer je verder wandelt wordt deze onaangename ervaring erger en begin je pijn te voelen. Dit is het moment waarop je je schoen snel even uitdoet en het steentje wegneemt. Nu kan je verder wandelen zonder pijn en heb je voorkomen dat het steentje wondjes gemaakt heeft in je voetzool. Dit is een perfect voorbeeld van hoe pijn ons beschermt in het dagelijks leven.
Hoe werkt pijn nu echt?
We gaan terug naar onze wandeling op zondagochtend. De zenuwen in je voet merken dat er iets veranderd is en dragen deze informatie door aan onze hersenen. Het zijn de hersenen op hun beurt die de pijnsensatie opwekken. Het brein labelt deze verandering in je voetzool als pijn.
Het brein weet dus, door de zenuwen, dat er iets is gebeurd. Hij weet alleen niet wat er is gebeurd. Daarom gaan de hersenen zoveel mogelijk informatie verschaffen uit je onmiddellijke omgeving. Dit kan ook je job, persoonlijke of culturele overtuigingen, je emoties op dat moment of je energielevel zijn. Nadat het brein dit allemaal op een rijtje heeft gezet, zal het bepalen of je pijn zal voelen of niet. Dit gebeurt ongelooflijk snel, nog voor we ons bewust zijn van iets.
Pijn kan men beschrijven als volgt:
‘Pijn is een onaangename ervaring geassocieerd met aanwezigheid van of potentiële weefselschade met sensorische, emotionele, cognitieve en sociale componenten.’
Zoals het bovenstaande aangeeft wordt pijn dus beïnvloed door veel meer dan alleen maar weefsels in het lichaam. Het wordt mede bepaald door emoties, sensaties, cognitie (hoe men over pijn denkt) en sociale aspecten. Al deze zaken kunnen bijdragen tot aanhoudende pijn. Dit noemt men het bio-psycho-sociale model van pijn en zegt ons dus dat al deze zaken in je leven pijn kunnen beïnvloeden. Goed nieuws dus, want dit betekent dat je veel opties hebt om jouw pijn te behandelen.
Acute vs aanhoudende pijn
Pijn is zoals eerder vermeld een alarm. Een alarm is ontworpen om ons tot actie aan te zetten. Het probleem echter met een alarm is dat het vaak langer afgaat dan nodig. Een langdurig pijnalarm is geen goed alarm, want het is niet meer verbonden met het initiële probleem.
Neem nu dat je je enkel verzwikt tijdens het lopen. Dit zal je acute pijn geven en is vaak verbonden met lichte of ernstigere weefselschade. Er kan zwelling, roodheid of een blauwe kleur optreden. De volumeknop van de zenuwen zal tijdelijk omhoog gedraaid worden, waardoor je ook pijn in je kuit of grote teen kan gaan voelen. Dit is het beschermingsmechanisme waar we eerder over spraken. Deze acute pijn zal verdwijnen van zodra de weefsels hersteld zijn en de volumeknop zal weer omlaag gedraaid worden. Afhankelijk van de blessure zal het herstel meer of minder tijd in beslag nemen.
Aanhoudende pijn duurt langer dan acute pijn en heeft vaak niets meer te maken met schade, ook al lijkt dat wel zo te voelen. In dit geval gaat de volumeknop niet meer naar omlaag en zijn de zenuwen gevoeliger dan nodig. Het heeft met andere woorden niet meer te maken met schade in ons lichaam, maar eerder met het centrale zenuwstelsel. In de volksmond wordt dit wel eens ‘chronische pijn’ genoemd.
Zenuwen in ons lichaam, ook het ruggenmerg en de hersenen, gaan zich dus telkens aanpassen aan wat er gebeurt rondom ons. De volumeknop wordt continu omhoog en omlaag gedraaid.
Pijn is dus een zeer complex gegeven en moet bijna altijd gezien worden in een groter geheel. Schade in ons lichaam is niet altijd de enige oorzaak van pijn. Ook onze gevoelens, gedachten, sociale omgeving enz. kunnen een grote invloed hebben op onze pijn. Het is zeer belangrijk om te weten dat de volumeknop wel degelijk naar omlaag kan gedraaid worden, maar dat het veel tijd en volharding zal nodig hebben.
Bronnen:
- MATT DEL BROCCO @HONEST_PHYSIO
- http://www.greglehman.ca/pain-science-workbooks
- Copyright © 2014 Persistent Pain Resource Development Project Understanding Persistent
- https://thehonestphysiocom.files.wordpress.com/2020/07/pain-management-guide-book-v1.02.pdf